Zarażenie wirusem ospy wietrznej
Ospę wietrzną i półpasiec wywołuje jeden i ten sam wirus VZV. Bardzo łatwo rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Wirus obecny już w raz zainfekowanym organizmie pozostaje w nim na zawsze. Pierwotne zakażenie wirusem zazwyczaj ma miejsce w dzieciństwie i objawowo diagnozowane jest jako ospa wietrzna. Następnie wirus ulega uśpieniu (latencji) i lokalizuje się w zwojach czuciowych rdzenia kręgowego. U ludzi dorosłych i starszych może ulec ponownej aktywacji i odpowiadać za rozwój półpaśca. Pomimo szczepień i łatwości w rozprzestrzenianiu się wirusa ospy wśród dzieci znane są liczne przypadki osób dorosłych przechodzących pierwotne zakażenie wirusem VZV.
Objawy ospy wietrznej
Okres wylęgania choroby, czyli czas od wniknięcia wirusa do pierwszych objawów chorobowych wynosi od 10 do 21 dni, średnio 2 tygodnie. Taka osoba jest zakaźna dla otoczenia już na 1-2 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów, wśród których najczęściej wymienia się: osłabienie, bóle głowy i mięśni, katar, temperatura ciała 37°C-40°C. Zmiany skórne w przebiegu ospy są polimorficzne, co oznacza, że obok grudek i krostek pojawiają się pęcherzyki. W miarę upływu czasu zmiany przysychają w niezakaźne strupy. Wykwity skórne lokalizują się głównie w obrębie twarzy, tułowia oraz okolic intymnych. Ponadto oprócz lokalizacji skórnej zajmują także błony śluzowe. Wysyp zmian na ciele pojawia się kilkukrotnie, dlatego mogą jednocześnie znajdować się grudki, które zmienią się wkrótce w pęcherzyki, potem krostki oraz strupki. Proces trwa zazwyczaj 7-8 dni.
Leczenie ospy wietrznej
Do zdiagnozowania choroby potrzebna jest wizyta lekarska. Leczenie ospy wietrznej polega głównie na leczeniu objawowym. Polega na przyjmowaniu doustnych leków przeciwwirusowych z wypisu lekarza, łagodzeniu świądu i zmian skórnych oraz na obniżaniu gorączki. W celu łagodzenia świądu nierzadko podaje się leki przeciwhistaminowe, natomiast leki przeciwwirusowe podaje się jedynie w ciężkich przypadkach oraz u pacjentów z obniżoną odpornością. Zaleca się krótkie kąpiele w wodzie z dodatkiem nadmanganianu potasu. W tym samym celu, aby uniknąć zakażenia bakteryjnego, skórę można spryskać łagodnym środkiem odkażającym bez zawartości alkoholu. Osoba chora powinna być izolowana od osób zdrowych aż do przyschnięcia wszystkich zmian skórnych
Skutecznym sposobem ochrony przed ospą wietrzną są szczepienia. Obowiązkowym szczepieniem przeciw ospie wietrznej poddawane są dzieci powyżej 9 miesiąca życia. Pomiędzy 9 m.ż. a 12 r.ż. wymagana jest pojedyncza dawka szczepionki, powyżej 12 r.ż. podaje się dwie dawki w odstępie 4-8 tygodni. Ponad 95% dzieci po zaszczepieniu osiąga odpowiedni poziom przeciwciał, dzięki któremu nie dojdzie do rozwoju choroby w razie kontaktu z osoba chorą. Rekomendowane są dwie dawki szczepionki. Szczepienia mogą przyjąć także dorośli. Pomimo przyjętych szczepień zdarzają się także przypadki zachorowań na ospę. Jednak przebieg choroby jest dużo łagodniejszy i krótszy i spada ryzyko wystąpienia powikłań.
Powikłania po ospie
Ospa wietrzna jako choroba zakaźna może prowadzić do licznych, groźnych powikłań. Już samo zachorowanie na ospę znacznie osłabia organizm a rekonwalescencja układu immunologicznego na przykład u dziecka zająć może nawet pół roku. Do najczęstszych zalicza się powikłania neurologiczne, zapalenie płuc oraz nadkażenia bakteryjne pierwotnych zmian skórnych.
Wśród najpoważniejszych powikłań wymienia się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zapalenie płuc, porażenie nerwów czaszkowych a także zapalenie mięśnia sercowego. Podczas choroby może także dojść do nadkażeń bakteryjnych i ropnego zapalenia skóry, wywołanego przez paciorkowce i gronkowce.
Warto zauważyć, że ospa wietrzna nie jest chorobą tylko wieku dziecięcego. W grupie osób o podwyższonym ryzyku są kobiety w ciąży i osoby starsze, które mogą zarazić się wirusem i zachorować na ospę, a następnie na półpaśca oraz inne osoby o obniżonej odporności wynikającej np. z infekcji wirusem HIV a także u pacjentów po przeszczepach narządów. Zatem warto zaszczepić dziecko, aby uchronić je przed powikłaniami samej ospy wietrznej a także półpaśca w wieku dorosłym.
Konsultacja merytoryczna: dr Joanna Sałkowska-Wanat specjalista dermatolog
